Vergi Uyumunda Önleyici Yaklaşım ve Dijital İzleme Modelleri
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından 2025 yılı itibarıyla başlatılan yapay zekâ tabanlı denetim süreci, Türkiye’de vergi idaresinin dijital dönüşüm vizyonunun önemli bir adımıdır. Bu yeni model kapsamında, serbest meslek gruplarına yönelik risk odaklı analizler derinleştirilmiş ve vergiye gönüllü uyum süreci kurumsal düzeyde yeniden tanımlanmıştır.
Denetimlerin Odağında Kimler Var?
İlk uygulama alanı olarak sağlık sektöründeki serbest çalışan hekimler belirlenmiş olup, özel muayenehaneye sahip 28.931 doktor için detaylı veri analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz kapsamında:
- Kamu kurumlarından alınan hizmet kayıtları,
- Bankacılık verileri ve ödeme sistemleri,
- SGK bildirimi ve mesleki faaliyet hacmi,
- E-fatura ve e-arşiv verileri kullanılmıştır.
Bu çalışmalarda çok değişkenli veri kümeleri üzerinden oluşturulan yapay zekâ modelleriyle, beyanların doğruluğu analiz edilmiştir.
Bulgular ve Sonuçlar:
- 3.663 doktor yüksek risk grubuna dahil edilmiştir.
- Bu kişilere cezai işlem uygulanmaksızın bilgilendirme gönderilmiş, gönüllü düzeltme için teşvik sağlanmıştır.
- 1.701 doktor, pişmanlıkla beyanda bulunarak 1,7 milyar TL matrah artışı gerçekleştirmiştir.
- KDV düzeltmelerinde, Aralık 2023 için başlangıçta 9 milyon TL olan beyan, sonrasında 358 milyon TL’ye ulaşmıştır.
- Sisteme dahil olmayan ancak süreci kendi inisiyatifiyle yöneten 158 doktor ise gönüllü olarak 76 milyon TL matrah bildiriminde bulunmuştur.
Bu gelişmelerin ardından gönüllü uyum modelinin, sadece gelir artışı değil aynı zamanda vergi sistemine olan güvenin yeniden tesisi açısından da olumlu etkiler yarattığı görülmektedir.
Gönüllü Uyum Nedir?
Gönüllü Uyum, vergi idaresi tarafından riskli davranış sergileyen mükelleflerin cezai yaptırımlarla karşılaşmadan önce sistematik olarak bilgilendirilmesini ve beyanlarını düzeltmesini esas alan bir mekanizmadır.
Bu yapı ile amaçlanan:
- Vergi cezalarının önlenmesi,
- Doğru beyanların teşviki,
- Kurumsal denetim yükünün azaltılması,
- Bireysel ve toplu mükellef güveninin artırılmasıdır.
Süreç Nasıl İşliyor?
| Aşama | Açıklama |
|---|---|
| 1. Risk Analizi | Yapay zekâ tabanlı veri tarama ve kıyaslama algoritmaları uygulanır. |
| 2. Uyum Daveti | Mükelleflere elektronik ortamdan veya yazılı bildirimle izah fırsatı tanınır. |
| 3. Beyan Düzeltme | Pişmanlık hükümleri kapsamında matrah artışı yapılır. |
| 4. Vergi İncelemesi Engellenir | Gönüllü katılım sağlanırsa vergi incelemesi başlatılmaz. |
Bu Model Yaygınlaştırılıyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarına göre, gönüllü uyum modelinin kapsamı önümüzdeki dönemde artırılacak ve farklı meslek gruplarına uygulanacaktır. Bakanlık, bu modeli “vergi adaletini güçlendiren, ceza değil bilinç temelli bir sistem” olarak değerlendirmektedir.
Sırada Hangi Gruplar Var?
| Meslek Grubu | İzlenen Veri Alanları |
|---|---|
| Avukatlar | Vekâlet ücretleri – dava kayıtları – masraf avansları |
| Mühendisler/Mimarlar | Ruhsat dosyaları – yapı denetim kayıtları – proje bedelleri |
| Eczacılar | SGK satış kayıtları – stok analizleri – tedarik zinciri |
| Güzellik Merkezleri | Nakit tahsilatlar – randevu sistemleri – POS raporları |
| Özel Eğitim Kurumları | Öğrenci ücretleri – burslandırma kayıtları – fatura analizleri |
| Veteriner Hekimler | Hasta bilgileri – hizmet faturaları – ilaç satış verileri |
Vergi Merkezi Ne Sunar?
Vergi Merkezi | İstanbul Mali Müşavir ve Vergi Danışmanlığı, bu dönüşüm sürecinde serbest meslek erbabı için kapsamlı hizmetler sunar:
- Yapay zekâ destekli vergi denetimlerine karşı ön risk analizi,
- Matrah artırımı ve pişmanlık beyanları için stratejik yönlendirme,
- Gönüllü uyum danışmanlığı ile ceza riskini minimize etme,
- E-fatura, e-arşiv, SGK ve banka verileriyle beyan uyumluluğu kontrolü,
- Denetim öncesi ve sonrası için tam hukuki danışmanlık.
📞 İletişim: 0212 230 03 04
📩 danisman@vergimerkezi.com.tr
🌐 vergimerkezi.com.tr
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Yapay zekâ analizine takılırsam mutlaka ceza alır mıyım?
Hayır, gönüllü uyum süreci önce gelir. Doğru ve zamanında beyan yapılırsa ceza uygulanmaz.
Vergi idaresi benim hangi verilerime ulaşabiliyor?
SGK, Sağlık Bakanlığı, bankalar, POS cihazları ve e-fatura sistemlerinden alınan veriler analiz edilir.
Bu uygulama sadece doktorlara mı yöneliktir?
Hayır. Avukat, mühendis, mimar, eczacı, veteriner gibi diğer serbest meslek grupları da izlenmektedir.
Matrah artırımı nedir?
Geçmiş dönem beyanlarınızı yasal oranlarla artırarak vergi incelemesi riskini ortadan kaldıran işlemdir.
Süreçte danışmanlık almalı mıyım?
Evet. Teknik hata riskine karşı uzman mali müşavir ile sürecin yönetilmesi önerilir.
Vergi Riski Almadan Uyum Sağlamak Mümkün
📌 Yapay zekâ destekli sistemler; karmaşık, teknik ve yüksek hassasiyet gerektiren yapılar içerir.
📌 Vergi Merkezi, mükelleflerin uzun vadeli güvenliğini sağlayan profesyonel danışmanlık desteği sunar.
🌐 vergimerkezi.com.tr — İstanbul Mali Müşavir ve Vergi Danışmanlığı
📞 0212 230 03 04
📩 danisman@vergimerkezi.com.tr
Bir yanıt yazın