Vakıflar, Türk hukukunda “bir malın belli bir gayeye tahsisidir” şeklinde tanımlanan, kâr amacı gütmeyen kuruluşlardır. Bu asil misyonu yerine getirirken, finansal sürdürülebilirliklerini sağlamak amacıyla iktisadi işletmeler kurabilirler. Ancak vakfın ana anayasası niteliğindeki “vakıf senedi” ile iktisadi işletmenin faaliyetleri arasında tam bir hukuki uyumun sağlanması, vakfın yasal statüsünü koruması ve olası hukuki sorunların önüne geçilmesi için hayati öneme sahiptir. Ticari hayatta yer alan işletme sahipleri, girişimciler ve finans profesyonelleri için, vakıf senedinin iktisadi işletme üzerindeki etkilerini anlamak, doğru ve güvenilir bir yönetim için temel teşkil eder. Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, bu yazımızda vakıf senedi ile iktisadi işletme arasındaki ilişkiyi, senette yer alması gereken hükümleri, yetkilendirme süreçlerini ve senet değişikliği gerektiren durumları detaylıca ele alarak, hukuki uyumluluğun nasıl sağlanacağına dair rehberlik edeceğiz.

Senette İşletme Kurulmasına Dair Hükümler

Vakıf senedi, vakfın kuruluşu, amacı, malvarlığı, organları ve faaliyet alanları gibi temel unsurları belirleyen resmi bir belgedir. Vakfın bir iktisadi işletme kurabilmesi ve bu işletmeyi işletebilmesi için, vakıf senedinde bu duruma ilişkin açık hükümlerin bulunması büyük önem taşır.

Senette iktisadi işletme kurulmasına dair yer alması gereken başlıca hükümler şunlardır:

• Faaliyet Yetkisi: Vakfın, ana amacına hizmet etmek ve gelir elde etmek amacıyla ticari, sınai veya zirai nitelikte iktisadi işletmeler kurma yetkisinin açıkça belirtilmesi.
• Gelirlerin Tahsisi: İktisadi işletmeden elde edilecek kârların veya gelirlerin, yalnızca vakfın ana amacına tahsis edileceğine dair net bir ifadeye yer verilmesi. Bu hüküm, vakfın kâr amacı gütmeyen yapısının korunması açısından kritik öneme sahiptir.
• Yönetim ve Denetim: İktisadi işletmenin nasıl yönetileceği, hangi organ tarafından denetleneceği ve kararların nasıl alınacağına dair genel çerçevelerin belirtilmesi.

Bu hükümlerin vakıf senedinde yer alması, iktisadi işletmenin faaliyetlerinin yasal dayanağını oluşturur ve vakfın kamu yararı niteliğini korumasına yardımcı olur. Vakıf senedi, aynı zamanda iktisadi işletmenin faaliyet alanlarının ve gelir kullanımının, vakfın tüzüğünde belirtilen amaçlarla sıkı sıkıya uyumlu olmasını güvence altına alır.

Yetkilendirme ve Faaliyet Alanı Sınırı

Vakıf senedi, iktisadi işletmenin kurulması ve işletilmesi süreçlerinde hangi organın ne kadar yetkiye sahip olduğunu belirler. Bu, özellikle Mütevelli Heyeti ve Yönetim Kurulu arasındaki yetki dağılımı açısından önemlidir.

• Yetkilendirme: İktisadi işletme kurma kararı genellikle Yönetim Kurulu tarafından alınsa da, bu yetkinin vakıf senedinde Mütevelli Heyeti tarafından Yönetim Kurulu’na verilmiş olması veya Mütevelli Heyeti’nin doğrudan bu kararı alması gerekmektedir. Vakıf senedi, iktisadi işletmeyi temsil ve ilzama yetkili kılınan kişilere ait iktisadi işletme unvanı altında düzenlenmiş imza beyannamesinin de hukuki dayanağını oluşturur.
• Faaliyet Alanı Sınırı: Vakıf senedinde belirtilen vakfın amaçları, iktisadi işletmenin faaliyet gösterebileceği alanları sınırlar. İktisadi işletme, vakfın tüzüğünde belirtilen amaçlarla sıkı sıkıya uyumlu faaliyetlerde bulunmalıdır. Örneğin, eğitim amaçlı bir vakfın iktisadi işletmesi, eğitim materyalleri satışı veya eğitim kursları düzenleme gibi faaliyetlerde bulunabilirken, tamamen farklı bir ticari alana girmesi vakıf senedindeki amaçla çelişebilir. Bu sınırlandırma, vakfın esas misyonundan sapmasını engeller ve denetimlerde olumsuz bir durumla karşılaşmamasını sağlar.

Senet Değişikliği Gerektiren Durumlar

Vakıf senedi, vakfın temel hukuki belgesi olduğundan, içeriğinde yapılacak herhangi bir değişiklik belirli yasal prosedürlere tabidir. İktisadi işletme ile ilgili bazı durumlarda vakıf senedi değişikliği zorunlu hale gelebilir.

• Ticari Faaliyet Yetkisinin Yokluğu: Eğer vakıf senedinde iktisadi işletme kurma veya ticari faaliyet yürütme yetkisine dair herhangi bir hüküm bulunmuyorsa, vakfın yasal olarak iktisadi işletme kurabilmesi için senet değişikliği yapılması şarttır. Bu değişiklik, Mütevelli Heyeti üye tamsayısının en az üçte ikisinin (2/3) onayı ve mahkeme kararı ile mümkündür.
• Faaliyet Alanı Değişikliği/Genişlemesi: İktisadi işletmenin mevcut faaliyet alanlarının vakıf senedinde belirtilen amaçların dışına çıkması veya yeni bir ticari alana yönelmesi durumunda da senet değişikliği gündeme gelebilir. Bu, vakfın amacına uygunluğun sürekli olarak sağlanması açısından önemlidir.
• Yönetim ve Denetim Yapısında Değişiklik: Vakıf senedinde iktisadi işletmenin yönetim ve denetim yapısına ilişkin detaylı hükümler bulunuyorsa ve bu yapıda köklü değişiklikler yapılacaksa, senet değişikliği gerekebilir.

Senet değişikliği süreci, hukuki uzmanlık gerektiren karmaşık bir süreçtir. Yapılacak her değişikliğin Medeni Kanun, Vakıflar Kanunu ve diğer ilgili mevzuatlara uygun olması şarttır. Bu süreçte yapılacak hatalar, vakfın ve iktisadi işletmesinin hukuki geçerliliğini ve faaliyetlerini riske atabilir. Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, vakıf senedi değişiklikleri ve iktisadi işletme faaliyetlerinin hukuki uyumu konularında kapsamlı danışmanlık hizmetleri sunarak, vakıflarımızın yasal süreçleri sorunsuz yönetmesine destek olmaktayız. Uzman kadromuzla, ticari hayata dair tüm yasal süreçleri, mevzuatları ve uygulama yöntemlerini en güncel ve doğru biçimde bizden öğrenebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Vakıf senedinde iktisadi işletme kurulmasına dair hüküm olmaması sorun yaratır mı?

Evet, vakıf senedinde iktisadi işletme kurma veya ticari faaliyet yürütme yetkisine dair bir hüküm yoksa, yasal olarak iktisadi işletme kurulamaz. Bu durumda senet değişikliği yapılması zorunludur.

Vakıf iktisadi işletmesi, vakıf senedinde belirtilmeyen bir alanda faaliyet gösterebilir mi?

Hayır, iktisadi işletme faaliyetleri, vakıf senedinde belirtilen vakfın amaçları ve faaliyet alanları ile uyumlu olmak zorundadır. Aksi takdirde senet değişikliği gerekebilir.

Vakıf senedi değişikliği nasıl yapılır?

Vakıf senedi değişikliği için Mütevelli Heyeti üye tamsayısının en az üçte ikisinin (2/3) onayı ve mahkeme kararı gereklidir.

---

Ticari hayata dair tüm yasal süreçleri, mevzuatları ve uygulama yöntemlerini en güncel ve doğru biçimde Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik’ten öğrenebilir; uzman kadromuzla uçtan uca danışmanlık ve uygulama desteği alabilirsiniz.

Online Şirket Kuruluşu, Online Destek ve Randevu İçin: İstanbul (Beyoğlu, Kağıthane, Başakşehir), Ankara, İzmir, Bursa ve Çorlu’daki temsilciliklerimizle ve Türkiye genelinde sizlere hizmet veriyoruz.

📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04