Giriş

Kurumsal büyüme ve stratejik yapılanma, günümüz iş dünyasının dinamiklerini şekillendiren temel unsurlardır. Bu süreçlerin başında ise şirket birleşmeleri gelmektedir. Ancak, birleşme kavramı Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında özel bir düzenlemeye ve belirli hukuki sonuçlara tabidir. Vergi Merkezi olarak, Ekonomist Zafer Pınarcık liderliğindeki uzman ekibimizle, şirket birleşmelerini TTK perspektifinden derinlemesine inceleyerek, bu karmaşık yapıyı müvekkillerimiz için netleştiriyoruz.

Şirket Birleşmesi Nedir? TTK Tanımı ve Amacı

Şirket birleşmesi, Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre bir veya birden çok ticaret ortaklığının malvarlığının tasfiye olunmaksızın, içlerinden birine veya yeni kurulan bir ortaklığa külli halefiyet yolu ile geçmesiyle malvarlıklarının birleşmesi ve intikal eden malvarlığının karşılığı olarak pay kazanılması esasına dayanır. Basitçe ifade etmek gerekirse, bir şirketin başka bir şirketi satın alması ya da iki veya daha fazla şirketin aynı çatı altında toplanmasıdır.

Birleşmenin temel unsurları arasında malvarlıklarının birleşmesi, devralınan ortaklığın tasfiyesiz infisah etmesi ve devralınan ortaklığın pay sahiplerine devralan ya da yeni kurulan ortaklığın paylarının verilmesi yer almaktadır.

Birleşme Türleri Nelerdir?

Türk Ticaret Kanunu (TTK) uyarınca şirket birleşmeleri iki ana şekilde gerçekleştirilebilir:

• Devralma Şeklinde Birleşme: Bir şirketin diğerini devralması yoluyla gerçekleştirilir. Bu tür birleşmede, en az bir şirket tasfiyesiz sona erer ve devralan şirket, devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün halinde devralır.
• Yeni Kuruluş Şeklinde Birleşme: İki veya daha fazla şirketin yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri yoluyla gerçekleştirilir. Bu durumda, birleşmeye katılan tüm şirketler sona erer ve yeni kurulan şirket tüzel kişilik kazanır.

Tasfiyesiz İnfisah Nedir ve Neden Önemlidir?

Tasfiyesiz infisah, şirket birleşmelerinin en ayırt edici özelliklerinden biridir. Bu prensip, devrolunan veya birleşme sonucunda sona eren şirketin tasfiye süreçlerinin getirdiği karmaşa ve maliyetlerden arındırılmasını sağlar. Normalde bir şirketin sona ermesi (infisahı) durumunda, tüm varlık ve borçlarının tasfiye edilmesi gerekir. Ancak birleşme durumunda, devrolunan şirketin tüm malvarlığı (aktif ve pasifleri) külli halefiyet yoluyla devralan veya yeni kurulan şirkete kendiliğinden geçer. Bu hukuki kolaylık, M&A’nın stratejik önemini artıran temel bir faktördür ve şirketler için daha cazip ve verimli bir büyüme stratejisi haline gelmesini sağlar.

Birleşmeye Katılabilecek Şirket Türleri ve TTK Yasakları

TTK’da, hangi şirket türlerinin birleşebileceği açıkça belirtilmiştir.

• Sermaye Şirketleri (Anonim Şirket, Limited Şirket): Sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilirler. Eğer devralan sermaye şirketi ise, kollektif ve komandit şirketlerle de birleşebilirler.
• Şahıs Şirketleri (Kollektif Şirket, Komandit Şirket): Yalnızca şahıs şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir. Sermaye şirketleriyle ise ancak devrolunan konumunda olmaları kaydıyla birleşebilirler.
• Kooperatifler: Kooperatiflerle ve sermaye şirketleriyle birleşebilir; devralan kooperatif ise şahıs şirketiyle de birleşebilir.

TTK, birleşmelerle ilgili temel olarak iki adet yasak öngörmektedir:

• Sermaye şirketlerinin (Anonim şirket, Limited Şirket) “devrolunan” sıfatı ile komandit ve kollektif şirketlerle birleşmesi yasaktır. Sermaye şirketlerinin şahıs şirketleri ile birleşmek istemesi halinde mutlaka devralan olmaları gerekmektedir.
• Kooperatiflerin “devrolunan” sıfatı ile şahıs şirketleri ile birleşmesi yasaktır.

Bu detaylı düzenlemeler, M&A işlemlerinin hukuki geçerliliği için zorunlu olan karmaşık uyum süreçlerini ortaya koymaktadır.

Birleşme Sözleşmesi ve Birleşme Raporu Zorunlulukları

Geçerli bir birleşme için, birleşme sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması, birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca imzalanması ve genel kurulları tarafından onaylanması şarttır (TTK m. 145/1). Birleşme sözleşmesinde, birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanları, hukuki türleri, merkezleri, pay değişim oranları, intifa senedi sahiplerine tanınan haklar ve gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimleri gibi unsurlar bulunmalıdır.

Birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlamak zorundadır (TTK m. 147). Birleşme raporunda, birleşmenin amacı ve sonuçları, birleşme sözleşmesi, birleşmenin işçiler ve alacaklılar üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği gibi hususlar hukuki ve ekonomik yönden açıklanmalı ve gerekçeleri belirtilmelidir. Yeni kuruluş yoluyla birleşmede, birleşme raporuna yeni şirketin sözleşmesinin de eklenmesi şarttır. Tüm ortakların onaylaması halinde, küçük ve orta ölçekli şirketler birleşme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler.

Sonuç

Türk Ticaret Kanunu kapsamında şirket birleşmeleri, şirketler için önemli stratejik fırsatlar sunan, ancak aynı zamanda detaylı hukuki süreçler ve uyum gerektiren kompleks işlemlerdir. “Tasfiyesiz infisah” gibi kolaylaştırıcı hükümler, bu süreçleri daha cazip hale getirirken, doğru şirket türleri arasında doğru usullerin uygulanması büyük önem taşır.

Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, Ekonomist Zafer Pınarcık liderliğindeki ekibimizle, Türk Ticaret Kanunu’nun bu karmaşık hükümlerini müvekkillerimiz için anlaşılır hale getiriyor, birleşme süreçlerinin her aşamasında hukuki ve mali danışmanlık sağlıyoruz. TTK’nın öngördüğü sözleşme ve rapor zorunluluklarından ortak haklarının korunmasına kadar, tüm süreçlerde “uçtan uca” rehberlik ederek, şirket birleşmelerinizin hukuki güvenliğini ve verimliliğini maksimize etmenizi sağlıyoruz.

---

Yazar Biyografisi Zafer Pınarcık, Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik ekibinin lider ekonomistidir. Ulusal ve uluslararası finans dünyasında 35 yılı aşkın deneyimiyle, Türk Telekom Grubu’nda Finansal Kontrolörlük ve IBM Türkiye’de Grup CFO/COO gibi üst düzey görevlerde bulunmuştur. Bütçe, muhasebe (IFRS ve SPK dahil), denetim, proje finansmanı ve stratejik satın alma yönetimi alanlarındaki derin uzmanlığıyla, şirketlere uçtan uca finansal ve kurumsal değişim danışmanlığı sunmaktadır. Pınarcık, analitik zekası ve pratik tecrübesiyle, karmaşık M&A süreçlerinde şirketlerin güvenilir kılavuzu olarak konumlanmaktadır.