Pay iştirak sözleşmesi, bir şirkete sermaye koyarak ortak olan yatırımcı ile mevcut ortaklar arasındaki hak ve yükümlülükleri, Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümleri üzerinde bağlayıcı kılan temel hukuki belgedir. İmza altına alınmayan veya hatalı kurgulanan sözleşmeler, ilerleyen süreçlerde hisse kaybına, yönetim krizlerine ve şirketin kilitlenmesine neden olmaktadır. Bu belge bir niyet mektubu değil, şirketin gelecekteki yönetim şemasıdır.

Bu sözleşme, genellikle şirkete dışarıdan bir yatırımcının (Angel Investor veya VC) dahil olmasıyla gerçekleştirilen sermaye artırımı süreçlerinde devreye girer.

Kritik Sözleşme Bileşenleri ve Hukuki Bağlayıcılık

Aşağıdaki tablo, bir pay iştirak sözleşmesinde bulunması zorunlu olan temel parametreleri ve bunların ihmal edilmesi durumunda karşılaşılacak riskleri özetlemektedir:

Önemli Not: Pay İştirak Sözleşmesi (Share Subscription Agreement), genellikle “Pay Sahipleri Sözleşmesi” (Shareholders’ Agreement – SHA) ile birlikte düzenlenir. İştirak sözleşmesi “giriş biletini”, pay sahipleri sözleşmesi ise “içerideki kuralları” belirler.

Mevzuat detaylarına hakim olmak, ticari riskleri minimize eder ve yatırım sürecini hızlandırır.

Pay İştirak Sözleşmesinin Temel Yapısı ve İşleyişi

Pay iştirak sözleşmesi, basit bir hisse devri değildir. Genellikle şirkette sermaye artırımı yapılarak yeni paylar oluşturulması (emisyon) ve bu payların yatırımcı tarafından taahhüt edilmesi (iştirak) sürecini kapsar. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken üç ana mekanizma bulunmaktadır.

1. Değerleme ve Hisse Oranı Tespiti

Yatırımcının şirkete ne kadar ödeme yapacağı ve karşılığında şirketin yüzde kaçına sahip olacağı bu bölümde netleşir. Burada “Pre-money” (yatırım öncesi) ve “Post-money” (yatırım sonrası) değerleme kavramları, matematiksel olarak sözleşmeye işlenir. Rakamlar netleştiğinde, “tahmini” ifadeler yerine kesin tutarlar yazılmalıdır.

2. Yönetim ve Kontrol Hakları

Yatırımcı, sadece para veren bir ortak mı olacak yoksa yönetim kurulunda koltuk sahibi mi olacak? “İmtiyazlı Paylar” (A Grubu, B Grubu hisse senetleri) burada devreye girer. Yönetim kuruluna üye atama imtiyazı veya belirli kararlarda veto hakkı, sözleşmenin en kritik maddelerindendir.

Hizmet Entegrasyonu (Süreç Sahipliği):

Ticaret Odası, Vergi Dairesi ve noter süreçleri karmaşık görünse de; Vergi Merkezi operasyon ekibi tarafından vekaleten yürütülür ve sermaye artırımı, genel kurul tescili ve pay defteri işlenmesi süreçleri iş sahibi adına zaman kaybı yaşanmadan tamamlanır. Bizim işimiz, sözleşmedeki teorik maddelerin Ticaret Sicil Gazetesi’nde resmiyet kazanmasını sağlamaktır.

3. Çıkış Stratejileri (Exit)

Sözleşme sadece girişi değil, ayrılığı da düzenlemelidir.

• Tag-Along (Birlikte Satma Hakkı): Büyük ortak hissesini satarsa, küçük ortak da aynı şartlarda satıp çıkabilir.
• Drag-Along (Birlikte Satmaya Zorlama Hakkı): Büyük ortak şirketi satmak isterse, küçük ortağı da satmaya zorlayabilir (şirketin tamamının satışını kolaylaştırmak için).

Teknik Detaylar ve Mali Boyut (Kiler)

Hukuki ve mali açıdan, Pay İştirak Sözleşmesi’nin vergi planlamasına etkisi büyüktür. Özellikle “Emisyon Primi” (Agio) konusu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu açısından kritiktir.

Emisyon Primi İstisnası

Yatırımcı, şirketin nominal değeri 1 TL olan hissesine 100 TL ödüyorsa, aradaki 99 TL “Emisyon Primi”dir.

• Vergisel Avantaj: Kurumlar Vergisi Kanunu 5/1-ç maddesi uyarınca, anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermaye artırımlarında çıkardıkları payların, itibari değerinin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması sonucu oluşan kazançlar Kurumlar Vergisinden istisnadır.
• Uygulama Şartı: Bu istisnanın uygulanabilmesi için muhasebe kayıtlarının VUK (Vergi Usul Kanunu) standartlarına göre hatasız yapılması ve paranın sermaye yedeği olarak bilançoda tutulması şarttır.

Limited Şirket vs Anonim Şirket Ayrımı

Yatırım süreçlerinde Pay İştirak Sözleşmesi genellikle Anonim Şirket (A.Ş.) yapısında daha işlevseldir. Limited şirketlerde hisse devri noter tasdiki gerektirirken, Anonim şirketlerde pay devri (hisse senedi basılmışsa veya geçici ilmühaber varsa) ciro ve teslim ile gerçekleşir, notere ve ticaret sicile tescile gerek yoktur. Bu nedenle yatırım alacak girişimlere Anonim Şirket yapısı önerilmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Pay İştirak Sözleşmesi noterde mi yapılmalıdır?

Sözleşmenin kendisi adi yazılı şekilde yapılabilir (Borçlar Kanunu kapsamında geçerlidir). Ancak, bu sözleşmeye dayalı olarak yapılacak Ana Sözleşme Tadili ve Sermaye Artırımı işlemleri için Ticaret Sicil Müdürlüğü nezdinde resmi prosedürler ve bazı durumlarda noter onayı gereklidir.

Bu sözleşme ile “Hissedarlar Sözleşmesi” aynı mıdır?

Hayır. Pay İştirak Sözleşmesi (Share Subscription Agreement), yatırımcının şirkete giriş anını ve şartlarını (fiyat, kapanış) düzenler. Hissedarlar Sözleşmesi (Shareholders’ Agreement) ise ortaklığın devamı süresince geçerli olan yönetim kurallarını belirler. Genellikle ikisi eş zamanlı imzalanır.

Yatırım parası şirkete mi yoksa kurucuya mı ödenir?

Pay İştirak Sözleşmesi (Sermaye Artırımı yoluyla) yapılıyorsa, para şirketin kasasına girer. Eğer “Hisse Devri” (Share Purchase) yapılıyorsa, para hissesini satan kurucunun şahsi hesabına girer. Yatırımın amacı şirketi büyütmekse, genellikle sermaye artırımı yöntemi tercih edilir.

Süreçlerin mevzuata uygun ve hatasız ilerlemesi, özellikle emisyon primi gibi vergi avantajlarının doğru kullanılması adına, Vergi Merkezi uzmanlarından teknik detaylar hakkında bilgi alabilirsiniz.

Online Destek ve Randevu İçin:

Şirketinizin vergi avantajlarını öğrenmek ve yeniden yapılandırılmasında uzman görüşü için arayın randevu alın.

📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04