Vakıf iktisadi işletmeleri, vakıfların toplumsal misyonlarını finansal olarak destekleyen önemli yapılardır. Ancak, bu ticari faaliyetleri sürdürürken, diğer tüm ticari işletmeler gibi belirli vergi yükümlülüklerine tabidirler. Vergi mevzuatındaki dinamik yapı, bu yükümlülüklerin doğru ve eksiksiz yerine getirilmesini zorunlu kılar. Ticari hayatta yer alan işletme sahipleri, girişimciler ve finans profesyonelleri için, vakıf iktisadi işletmelerinin karşılaşacağı vergisel sorumlulukları detaylıca anlamak, olası riskleri minimize etmek adına hayati bir adımdır. Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, bu yazımızda vakıf iktisadi işletmelerinin başlıca vergi yükümlülüklerini, güncel 2025 mevzuatı ışığında ele alacak, Kurumlar Vergisi’nden Katma Değer Vergisi’ne (KDV) ve stopaj uygulamalarına kadar tüm detayları aktaracağız.

Kurumlar Vergisi ve Beyanname Süreçleri

Vakıflar, genellikle hayırsever kuruluşlar olarak kurumlar vergisinden muaf tutulurken, vakfa bağlı iktisadi işletmeler, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1(D) bendi gereği kurumlar vergisine tabidir. Bu vergilendirme prensibinin temel amacı, ekonomide haksız rekabetin önüne geçmektir. Vakıf iktisadi işletmeleri, diğer kurumlar vergisi mükellefleri gibi kurum kazancı üzerinden kurumlar vergisi hesaplar.

Ancak burada önemli bir ayrım vardır: Ayrı bir tüzel kişiliği olmayan iktisadi işletmelerden elde edilen gelirin vergisi, iktisadi işletmenin bağlı olduğu vakfın tüzel kişiliğinden talep edilir. Yani, vergi tarhiyatının muhatabı nihai olarak vakfın kendisidir.

Vakıf iktisadi işletmeleri, yıllık kurumlar vergisi beyannamesini düzenli olarak vermek zorundadır. Ayrıca, üç ayda bir geçici vergi beyannamesi de sunmaları gerekmektedir. Bu beyannameler, işletmenin mali tablolarına (bilanço ve gelir tablosu) ve Vergi Usul Kanunu’na uygun olarak tutulan defterlere göre hazırlanır.

KDV Sorumluluğu ve Muafiyet Sınırları

Vakıf veya iktisadi işletmesi tarafından yapılan vergiye tabi mal teslimleri veya hizmet ifaları Katma Değer Vergisi’ne (KDV) tabidir. KDV Kanunu’nun 1/3-g maddesine göre, vakıflara ait veya bağlı kuruluşların ticari, sınai, zirai veya mesleki nitelikteki teslim ve hizmetleri KDV’ye tabidir.

Ancak, her işlem KDV’ye tabi değildir:

• Muafiyetler: Üyelik aidatı, bağış veya katkı gibi isimler altında toplanan ve karşılığında mal teslimi veya hizmet ifası bulunmayan ödemeler KDV’ye tabi değildir. Vakfın amacına uygun teslim ve hizmetler de genellikle KDV kapsamı dışındadır.
• Kira Gelirleri: Vakıf iktisadi işletmelerinin Gelir Vergisi Kanunu Madde 70’te belirtilen her türlü mal ve hak kiralamaları KDV’ye tabidir. Ancak, iktisadi işletme kapsamında olmayan gayrimenkul kiralamaları, KDV Kanunu’nun 17/4-d maddesi uyarınca KDV’den istisnadır.
• Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar: Bakanlar Kurulu tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflar, KDV Kanunu’nun 17(1) ve (2) maddelerinde sayılan teslim ve hizmetler için KDV’den muaftır.

İktisadi işletmelerin aylık KDV beyannamesi verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu beyannamelerin düzenli ve doğru bir şekilde verilmesi, KDV mevzuatına uyum açısından hayati öneme sahiptir.

Stopaj ve Bordro Yükümlülükleri

Vakıf iktisadi işletmelerinin vergi yükümlülükleri sadece kurumlar vergisi ve KDV ile sınırlı değildir; stopaj (vergi tevkifatı) ve bordro yükümlülükleri de önemli bir yer tutar.

• Kira Gelirlerinde Stopaj: Vakıflara ait gayrimenkullerin kiralanmasından elde edilen kira gelirleri üzerinden Gelir Vergisi Kanunu Madde 95/5-b gereği %22 oranında vergi tevkifatı (stopaj) yapılmaktadır. Vakıflar gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi vermediği için, tevkifat yoluyla ödenen vergiler nihai vergi niteliğindedir ve mahsup edilemez.
• Elektronik Ticaret Kapsamında Stopaj: 30 Aralık 2024 tarihli ve 32768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 330) ile 01.01.2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren önemli bir değişiklik bulunmaktadır. Bu tebliğ kapsamında, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri de dahil olmak üzere belirli aracı hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından yapılan ödemeler üzerinden %1 oranında gelir ve kurumlar vergisi tevkifatı yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu tevkifat, hizmet sağlayıcıları ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yapılan mal satış ve hizmet bedelleri (KDV hariç) üzerinden hesaplanmaktadır.
• Bordro Yükümlülükleri: İktisadi işletmelerin personel istihdam etmesi durumunda, İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kanunu hükümleri uygulanır. Bu, çalışanların ücretlerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılması, SGK primlerinin ödenmesi ve aylık muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (MPHB) verilmesi gibi bordro yükümlülüklerini kapsar.

Vakıf iktisadi işletmeleri, ticari faaliyetlerinin niteliğine göre Reklam ve İlan Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi gibi çeşitli diğer vergilere de tabi olabilirler. Ayrıca, belirli durumlar hariç Damga Vergisi ve Harçlar Kanunu kapsamında yükümlülükleri de bulunmaktadır. Vergi mevzuatındaki bu tür dinamik değişimler, uyumluluğun sağlanması ve olası cezai yaptırımlardan kaçınılması için sürekli izlemeyi ve uzman görüşü almayı zorunlu kılmaktadır. Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, tüm bu süreçlerde güncel bilgileri takip ederek, sizlere doğru ve eksiksiz bir danışmanlık hizmeti sunmaktayız.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Vakfın kendisi ve iktisadi işletmesi neden farklı vergilendirilir?

Vakfın kendisi genellikle kâr amacı gütmeyen bir mal topluluğu olarak hayırseverlik faaliyetleri yürütürken, iktisadi işletmesi ticari faaliyetlerde bulunur. Ticari rekabetin adil olması ve gelir elde eden birimlerin vergilendirilmesi amacıyla iktisadi işletmeler vergiye tabidir.

İktisadi işletmelerin e-ticaret faaliyetlerinden de vergi kesintisi yapılır mı?

Evet, 2025 yılı itibarıyla yürürlüğe giren düzenlemelerle, elektronik ticaret kapsamında yapılan mal satış ve hizmet bedelleri üzerinden %1 oranında gelir ve kurumlar vergisi tevkifatı yapılması zorunluluğu getirilmiştir.

Vakıf iktisadi işletmeleri hangi beyannameleri vermek zorundadır?

Vakıf iktisadi işletmeleri, aylık KDV beyannamesi, üç ayda bir geçici vergi beyannamesi, yıllık kurumlar vergisi beyannamesi ve üç ayda bir muhtasar beyanname gibi düzenli vergi beyannamelerini vermek zorundadır.

---

Ticari hayata dair tüm yasal süreçleri, mevzuatları ve uygulama yöntemlerini en güncel ve doğru biçimde Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik’ten öğrenebilir; uzman kadromuzla uçtan uca danışmanlık ve uygulama desteği alabilirsiniz.

Online Şirket Kuruluşu, Online Destek ve Randevu İçin: İstanbul (Beyoğlu, Kağıthane, Başakşehir), Ankara, İzmir, Bursa ve Çorlu’daki temsilciliklerimizle ve Türkiye genelinde sizlere hizmet veriyoruz.

📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04