KDV tevkifatı, Türkiye’deki vergi sisteminin önemli bir parçasıdır ve vergi alacağının güvence altına alınmasını hedefler. Bu rehber, KDV tevkifatının esaslarını, beyannameye yansıtılmasını ve özellikle tevkifata tabi hizmet ve malların iadesi durumunda ortaya çıkan senaryoları detaylı örnekler ve tablolarla açıklıyor.
Tevkifatlı Fatura Nedir?
Tevkifatlı fatura, Katma Değer Vergisi’nin (KDV) bir kısmının veya tamamının satıcı yerine alıcı tarafından beyan edilip ödendiği, vergi alacağını güvence altına almak amacıyla düzenlenen özel bir fatura türüdür. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen sektörlerde ve işlem türlerinde zorunlu olarak uygulanır.
Güncel Not: 2025 yılı itibarıyla KDV dahil 9.900,00 TL‘yi aşan tevkifatlı faturaların her koşulda e-fatura veya e-arşiv fatura olarak düzenlenmesi zorunludur.
Tevkifatlı İade Faturası Nedir?
Tevkifatlı olarak alınmış bir mal veya hizmetin tamamen ya da kısmen iade edilmesi durumunda düzenlenen özel bir faturadır. Bu fatura ile, ilk işlemde satıcıya ödenen KDV’nin düzeltilmesi sağlanır. Alıcının sorumlu sıfatıyla (KDV 2 ile) ödediği tevkifat tutarı ise iade faturasına konu edilmez ve ayrıca düzeltilmez.
KDV Tevkifatının Temelleri ve İşleyişi
KDV Kanunu’nun 9. maddesi, Maliye Bakanlığı’na vergi alacağını güvence altına almak için alıcıları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisi verir. Tevkifat oranları ve kapsamı KDV Genel Uygulama Tebliğleri ile belirlenir ve uygulama zorunludur.
- Alıcının Sorumluluğu: Alıcı, tevkif ettiği KDV’yi 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edip öder. Bu ödenen tutar, aynı zamanda alıcının 1 No.lu KDV Beyannamesi’nde indirilecek KDV olarak gösterilir. Bu sayede, ödeme ve indirim aynı anda gerçekleştiği için KDV, alıcı için ek bir maliyet oluşturmaz.
- Satıcının Sorumluluğu: Satıcı, tevkif edilmeyen KDV kısmını kendi 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan eder.
Tevkifata Tabi Mal ve Hizmet İadesi Nasıl Yapılır?
Tevkifata tabi mal veya hizmetin iadesinde düzeltme, sadece faturada satıcıya ödenen (tevkifata tabi olmayan) KDV kısmı üzerinden yapılır. Alıcının sorumlu sıfatıyla (KDV 2 ile) ödediği KDV için herhangi bir düzeltme kaydı gerekmez, çünkü bu tutar zaten ödenmiş ve indirilerek mahsuplaşmıştır.
Tevkifata Tabi Mal ve Hizmet İadesinde KDV Düzeltmeleri
KDV Kanunu’nun 35. maddesi ve KDV Genel Uygulama Tebliği’nin 2.1.4.1. maddesi, tevkifatlı işlemlerin iadesinde düzeltmelerin nasıl yapılacağını belirler:
- Sadece Tevkif Edilmeyen Kısım İçin Düzeltme: İade faturasında, işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin yalnızca tevkifata tabi tutulmayan kısmı gösterilir ve bu kısım üzerinden düzeltme yapılır. Bu kural hem mal hem de hizmet iadeleri için geçerlidir.
- KDV 2 İçin Düzeltme Yok: Alıcı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilen (KDV 2 ile ödenen) KDV tutarı için hiçbir düzeltme işlemi yapılmaz. Bu tutar, alıcı için zaten bir “kayıp” değildir ve tekrar beyan edilmesine gerek yoktur.
KDV 2 Beyannamesi ile Ödenen KDV İade Edilir mi?
Hayır, KDV 2 Beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla ödenen KDV doğrudan nakit olarak iade edilmez. Bu tutar, alıcının kendi KDV 1 Beyannamesinde indirilecek KDV olarak gösterilerek KDV borcundan düşülür. Böylece, ödenen tutar mükellefin lehine mahsuplaşmış olur ve bir kayıp oluşmaz.
Senaryolarla Tevkifatlı Mal ve Hizmet İadesi Uygulamaları
Farklı durumları daha iyi anlamak için örnek senaryoları ve muhasebe kayıtlarını inceleyelim:
Senaryo 1: Tevkifata Tabi Malın Tam İadesi ve Alıcının Devreden KDV’si Yok
Durum: Bir inşaat firması (Alıcı – C Ltd. Şti.), 15.01.2025’te bir temizlik firmasından (Satıcı – D Temizlik A.Ş.) 10.000 TL + %20 KDV (2.000 TL) tutarında, 9/10 tevkifat oranına tabi genel temizlik hizmeti almıştır. Hizmetin tamamı 10.02.2025’te iade edilmiştir.
- Toplam KDV: 2.000 TL
- Tevkif Edilen KDV (9/10): 1.800 TL (C Ltd. Şti. KDV 2 ile öder, KDV 1’de indirir)
- Satıcıya Ödenen KDV (1/10): 200 TL (D Temizlik A.Ş. beyan eder)
İade İşleminde KDV Akışı (Şubat 2025):
- C Ltd. Şti. (Alıcı – İade Faturası Kesen):
- Sadece satıcıya ödediği 200 TL KDV’ye ilişkin iade faturası keser.
- Bu 200 TL’yi Şubat 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesi’nde indirimlerini azaltıcı yönde beyan eder (daha önce indirdiği KDV’yi düzeltir).
- KDV 2 ile ödediği 1.800 TL için düzeltme yapmaz. Bu tutar zaten ödenmiş ve indirilmiştir.
- D Temizlik A.Ş. (Satıcı – İade Faturası Alan):
- Aldığı iade faturasındaki 200 TL’yi Şubat 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirilecek KDV olarak gösterir.
Senaryo 2: Tevkifata Tabi Malın Kısmi İadesi ve Alıcının Devreden KDV’si Var
Durum: Bir mobilya firması (Alıcı – M Ltd. Şti.), 20.03.2025’te bir ağaç ürünleri tedarikçisinden (Satıcı – T Orman Ürünleri A.Ş.) 20.000 TL + %20 KDV (4.000 TL) tutarında, 5/10 tevkifat oranına tabi kereste almıştır. M Ltd. Şti.’nin Mart 2025 döneminde 1.500 TL devreden KDV’si bulunmaktadır. 10.04.2025’te kerestenin 1/4’ü kalite sorunları nedeniyle iade edilmiştir.
- Toplam KDV: 4.000 TL
- Tevkif Edilen KDV (5/10): 2.000 TL (M Ltd. Şti. KDV 2 ile öder, KDV 1’de indirir)
- Satıcıya Ödenen KDV (5/10): 2.000 TL (T Orman Ürünleri A.Ş. beyan eder)
- İade Edilen Kısım KDV: 1.000 TL (5.000 TL mal bedelinin %20 KDV’si)
- İade Faturasında Gösterilecek KDV (Tevkif Edilmeyen Kısım): 1.000 TL * 5/10 = 500 TL
İade İşleminde KDV Akışı (Nisan 2025):
- M Ltd. Şti. (Alıcı – İade Faturası Kesen):
- İade faturasında 5.000 TL mal bedeli ve 500 TL KDV gösterir.
- Bu 500 TL KDV’yi Nisan 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesi’nde devreden KDV’sini azaltıcı yönde beyan eder.
- KDV 2 ile ödediği 500 TL’lik kısım için düzeltme yapmaz. Bu tutar zaten kendi KDV hesaplarında indirim konusu yapılmıştır ve devreden KDV’yi doğrudan etkilemez.
- T Orman Ürünleri A.Ş. (Satıcı – İade Faturası Alan):
- Aldığı iade faturasındaki 500 TL KDV’yi Nisan 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirilecek KDV olarak gösterir.
Senaryo 3: Tevkifata Tabi Hizmetten Vazgeçme
Durum: Bir yazılım firması (Satıcı – G Yazılım A.Ş.), 05.05.2025 tarihinde bir e-ticaret firmasına (Alıcı – H E-Ticaret A.Ş.) 50.000 TL + %20 KDV (10.000 TL) tutarında, 5/10 tevkifat oranına tabi web sitesi bakım hizmeti sunmuştur. 25.05.2025’te hizmetten tamamen vazgeçilmiştir.
- Toplam KDV: 10.000 TL
- Tevkif Edilen KDV (5/10): 5.000 TL (H E-Ticaret A.Ş. KDV 2 ile öder, KDV 1’de indirir)
- Satıcıya Ödenen KDV (5/10): 5.000 TL (G Yazılım A.Ş. beyan eder)
İade İşleminde KDV Akışı (Mayıs 2025):
- H E-Ticaret A.Ş. (Alıcı – İade Faturası Kesen):
- 50.000 TL hizmet bedeli ve satıcıya ödenen KDV olan 5.000 TL’ye ilişkin iade faturası keser.
- Bu 5.000 TL KDV’yi Mayıs 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesi’nde indirimlerini azaltıcı yönde beyan eder.
- KDV 2 ile ödediği 5.000 TL için düzeltme yapmaz. Bu tutar zaten ödenmiş ve kendi KDV hesaplarında indirim olarak yerini almıştır.
- G Yazılım A.Ş. (Satıcı – İade Faturası Alan):
- Aldığı iade faturasındaki 5.000 TL KDV’yi Mayıs 2025 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirilecek KDV olarak gösterir.
E-Fatura ve E-Arşiv Sisteminde İade Süreci
Dijital ortamda düzenlenen tevkifatlı faturaların iadesi de belirli adımları gerektirir:
- 7 Günlük İptal Süresi: Faturanın düzenlenmesini takip eden 7 gün içerisinde ve muhasebe kayıtlarına alınmadan, e-Fatura İptal veya e-Arşiv Fatura İptal portalı üzerinden faturanın tamamen iptal edilmesi mümkündür. Bu süre aşıldığında veya kayıtlar alındığında ise aşağıdaki “iade faturası” süreci uygulanmalıdır.
- E-Fatura Kullanıcıları İçin:
- Fatura düzenlerken “İade” türü seçilmelidir.
- İade edilen asıl faturanın numarası ve tarihi referans olarak eklenmelidir.
- Mal iadesi için “alış iade tevkifat” seçeneği işaretlenerek tevkifatlı mal iadesi olduğu belirtilmelidir.
- Hizmet iadesinde ise tevkifat tutarı ayrıca gösterilmez (sadece tevkifata tabi olmayan kısım üzerinden düzeltme yapılır).
- E-Arşiv Kullanıcıları İçin:
- Fatura “İade Faturası” olarak düzenlenmelidir.
- Asıl fatura bilgileri referans olarak belirtilmelidir.
Kanuni Dayanaklar
KDV tevkifatı ve iade süreçlerine ilişkin temel kanuni dayanaklar şunlardır:
- 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu (KDV Kanunu):
- Madde 9: Tevkifat hükümlerinin uygulanma esasları.
- Madde 35: Matrahta ve vergide değişiklik durumunda düzeltme hükümleri.
- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK):
- Madde 229-231: Fatura düzenlenmesi, faturada bulunması gereken bilgiler ve fatura düzenleme süreleri.
- KDV Genel Uygulama Tebliğleri: Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yayımlanan tebliğler, kanun maddelerinin detaylı uygulama esaslarını ve muhasebe kayıt prensiplerini içerir.
Sonuç
Tevkifata tabi mal ve hizmetlerin iadesi, vergi mevzuatının hassas bir alanıdır. Özetle, düzeltmeler yalnızca tevkifata tabi olmayan KDV kısmı üzerinden yapılır. Alıcının sorumlu sıfatıyla (KDV 2 beyannamesiyle) beyan edip ödediği KDV için herhangi bir ek düzeltme veya “geri alma” işlemi gerekmez; bu tutar zaten alıcı için ödeme ve indirim yoluyla dengelenmiştir. Bu prensiplere uyum, mükelleflerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve olası vergi cezalarından kaçınmaları açısından hayati önem taşır.
Tevkifat uygulamalarıyla ilgili başka merak ettikleriniz veya farklı bir senaryoyu incelemek ister misiniz?
📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04
Sıkça Sorulan Sorular
KDV Kanunu’nun 35. maddesine göre, tevkifata tabi bir malı iade ettiğinizde KDV düzeltme işlemini tevkifata tabi tutulmayan kısım üzerinden yapmanız gerekmektedir. Tevkifat uygulanan ve alıcı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilen KDV tutarı için herhangi bir düzeltme kaydı yapılmaz.
Tevkifat uygulayarak satın aldığınız ve dolayısıyla indirim konusu yaptığınız KDV tutarı için herhangi bir düzeltme kaydı yapmanıza gerek yoktur. KDV Kanunu’nun 35. maddesi bu durumu açıkça belirtmektedir. Düzeltme işlemi yalnızca satıcı tarafından, tevkifat uygulanmayan kısım üzerinden gerçekleştirilecektir.
Metinde özellikle tevkifata tabi malların iadesi ifadesi geçmektedir. Ancak, KDV mevzuatının genel prensipleri çerçevesinde, tevkifata tabi hizmetlerin iadesi durumunda da benzer bir mantıkla hareket edilmesi beklenir. Yani, hizmet bedelinin tevkifat uygulanmayan kısmı üzerinden düzeltme yapılması, tevkifat uygulanan ve alıcı tarafından beyan edilen KDV tutarı için ise düzeltme yapılmaması öngörülebilir. Ancak, hizmet iadelerine ilişkin daha kesin bir yorum için güncel ve detaylı mevzuat hükümlerine bakmak veya uzman bir mali müşavire danışmak önemlidir.
Bu yazı Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Umut AKPINAR/CPA ve Finans Yöneticisi & Stratejik Dönüşüm Uzmanı Zafer PINARCIK‘ın 35 yılı aşan tecrübe ve uzmanlığı ile hazırlanmıştır.
İlgili Linkler:
| Anonim Şirket Kurma Maliyeti: Kalem Kalem Gider Analizi | Vergi Merkezi |
| Limited Şirket Kurma Maliyeti: Güncel Fiyatlar & Detaylı Rehber |
| Şahıs Şirketi Kurma Maliyeti & Tüm Süreç (Kapsamlı Rehber) |
Bir yanıt yazın