Giriş
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son düzenlemesiyle ihracatçıların döviz gelirlerini Türk Lirası’na çevirmeleri karşılığında “ihracatçılar için döviz dönüşüm desteği” adı altında bir uygulama başlattı.
Ancak bu uygulama, kamuoyunda çoğu zaman “teşvik” veya “hibe” gibi algılansa da, aslında bir destek programı değil, para politikası aracıdır.
Bu yazıda, 2025/11 sayılı Tebliğ ile güncellenen döviz dönüşüm sisteminin ne olduğu, nasıl çalıştığı, neden uygulandığı ve firmalar açısından nasıl değerlendirilmesi gerektiği konularına odaklanıyoruz.
Döviz Dönüşüm Uygulaması Nedir?
Döviz dönüşüm uygulaması, TCMB’nin rezerv artırma ve TL’nin kullanımını destekleme amacıyla geliştirdiği bir mekanizmadır.
📌 Temel Unsurlar:
• Yurt dışı kaynaklı döviz gelirinin belirli bir oranı (%35) doğrudan Merkez Bankası’na satılır.
• Kalan döviz Türk Lirası’na çevrilerek vadeli TL hesabına yatırılır.
• Bu TL dönüşüm işlemi üzerinden %3 oranında bir “dönüşüm farkı” ödenir.
Bu fark, herhangi bir teşvik kaleminden değil, kur farkı karşılığı olarak TCMB tarafından karşılanır.
2025/11 Sayılı Tebliğ Ne Değiştirdi?
3 Mayıs 2025 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme, 2023/5 sayılı mevcut tebliğe şu güncellemeleri getirdi:
• Dönüşüm oranı %2 → %3 oldu.
• Döviz gelirinin en az %35’i doğrudan Merkez Bankası’na satılacak.
• Vadeli TL hesabı açılması ve vade süresince döviz alım yasağı devam edecek.
Bu koşullar sağlandığında, dövizin TL’ye çevrilen kısmı için %3 dönüşüm farkı ödemesi yapılır.
Bu Bir Teşvik Değil, Neden?
📎 Teşvik ile Karıştırılmamalı
• Bu uygulama devlet bütçesinden karşılanan bir teşvik değildir.
• Dönüşüm farkı, TCMB rezervlerinden teknik bir kur farkı telafisi olarak verilir.
• Başvuruya açık bir teşvik programı gibi değildir. Uygulama bankalar üzerinden otomatik işler.
Uygulamalı Senaryo
Firma: ABC Gıda Dış Ticaret A.Ş.
İhracat Geliri: 100.000 USD
Satış Zorunluluğu: 100.000 x %35 = 35.000 USD → Merkez Bankası’na satılır
Kalan Döviz (TL’ye çevrilecek): 65.000 USD
Dönüşüm Farkı (%3): 65.000 x %3 = 1.950 USD
Bu 1.950 USD, firmanın kur farkına karşı alacağı TCMB kaynaklı kazançtır.
Peki Firmalar Ne Yapmalı?
• Bu uygulamaya katılım zorunlu değildir. Ancak dövizi TL’ye çeviren firmalar için seçenek haline gelmiştir.
• Kur avantajı analiz edilmeden bu dönüşüm yapılmamalıdır.
• Firmalar, döviz cinsinden yükümlülükleri, kısa vadeli finansman ihtiyaçları ve kur beklentileri doğrultusunda karar vermelidir.
Sık Sorulan Sorular
✅ Bu destek otomatik mi veriliyor?
Evet. Uygulama, katılımcı bankalar aracılığıyla otomatik şekilde işliyor. Ek başvuru gerektirmez.
✅ Dönüşüm farkı alınca döviz alma yasağı oluyor mu?
Evet. Vadeli TL hesabı süresince döviz satın alamazsınız. Bu taahhüt uygulamanın şartıdır.
✅ Dönüşüm oranı sabit mi?
Şu an için %3 olarak belirlenmiştir. Ancak TCMB kararıyla bu oran ileride değiştirilebilir.
Sonuç ve Önerimiz
Döviz dönüşüm farkı uygulaması, ihracatçılar için cazip görünebilir; ancak bu bir “teşvik” değil, rezerv yönetimi odaklı bir uygulamadır.
🔍 Her firmanın mali yapısı, kur riski ve döviz pozisyonu farklıdır. Bu nedenle:
✔️ Uygulamaya katılmadan önce profesyonel analiz yaptırın
✔️ Kur riskinizi ve nakit planınızı yeniden değerlendirin
✔️ TL dönüşüm sonrası likidite sıkışıklığına karşı hazırlıklı olun
📞 Bu konuda detaylı analiz ve şirket bazlı danışmanlık almak için bize ulaşın.
vergimerkezi.com.tr olarak, size özel çözümler sunuyoruz.
📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04
📚 Kaynaklar:
• Resmî Gazete – 3 Mayıs 2025, Tebliğ No: 2025/11
• TCMB Duyuruları
• TİM – Türkiye İhracatçılar Meclisi
Bir yanıt yazın