Giriş:

Vakıfların toplumsal misyonlarını sürdürürken, finansal sürdürülebilirliklerini sağlamanın en etkili yollarından biri de iktisadi işletmeler kurmaktır. Peki, bu önemli yapının kuruluşu nasıl gerçekleşir? Ticari hayatta yer alan işletme sahipleri, girişimciler ve finans profesyonelleri için karmaşık gibi görünen bu süreci, Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak adım adım açıklayacağız. Vakıf iktisadi işletmesi kuruluşu, belirli yasal adımları ve belge teminini içeren sistematik bir süreçtir. Bu süreç, vakfın ticari faaliyetlerini yasal zeminde yürütebilmesi için kritik öneme sahiptir.

Kuruluş Adımları ve Yasal Şartlar

Vakıf iktisadi işletmesi kurma süreci, çeşitli kurumlarla etkileşimi gerektiren çok boyutlu bir bürokratik akışa sahiptir. Bu adımları titizlikle takip etmek, işletmenin yasal statüsünü güvence altına almak için elzemdir.

Yönetim Kurulu Kararı ve Senet Uyumu

Vakıf iktisadi işletmesi kurma kararı, vakfın yetkili organı olan Yönetim Kurulu veya Mütevelli Heyeti tarafından alınmalıdır. Bu karar, kurulacak işletmenin açık adresi, unvanı, varsa ayrılan sermayesi, iştigal konusu, vergi numarası, temsilcileri (T.C. kimlik numaraları belirtilerek) ve temsil şekillerini açıkça ve detaylı bir şekilde içermelidir. Karar alındıktan sonra noter onaylı hale getirilmesi gerekmektedir. Bu aşama, vakfın ana senedindeki hükümlerle uyumlu olmalı ve senedin vakfa ticari faaliyet yürütme yetkisi verdiğini teyit etmelidir.

Vergi, SGK, Sicil İşlemleri ve MERSİS

Vakıf iktisadi işletmelerinin kuruluşu, ilgili resmi merciler nezdinde bir dizi tescil ve bildirim yükümlülüğü getirir:

• Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne Bildirim: Vakıflar, iktisadi işletme kurduklarında, Vakıflar Yönetmeliği Madde 37’ye göre 1 ay içerisinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirimde bulunmak zorundadır. Bu işlem için Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden izin alma şartı bulunmamakta, sadece bilgi vermek yeterli görülmektedir.
• Ticaret Sicil Kaydı: Noter onaylı yönetim kurulu kararı, ticaret sicil müdürlüğüne tescil ettirilir. Ticaret sicil müdürlüğü, bu tüzel kişilik açılış işlemini vergi dairesine bildirmekle yükümlüdür. Oda kayıt belgesi alındıktan sonra, işletmenin faaliyet göstereceği NACE kodunda yer alan faaliyetlere yönelik vergi mükellefiyeti başlatılabilir. İktisadi işletmeye ayrı bir vergi kimlik numarası atanması, onun ayrı bir tüzel kişilik kazandırmaz, ancak vergisel yükümlülükler için gereklidir. MERSİS (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi) kaydı da bu süreçte tamamlanır.
• Belediye Ruhsatı: İktisadi işletme, ticari faaliyet gösterdiği için faaliyet göstereceği belediyeden gerekli ruhsatları almak zorundadır.
• SGK İşlemleri: Personel istihdam edilecekse, işyeri tescili ve çalışanların sigorta kayıtlarının Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir. İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Kanunu hükümleri uygulanır.

Bu süreçte yapılacak herhangi bir eksiklik veya hata, işletmenin yasal statüsünü veya vergi yükümlülüklerini olumsuz etkileyebilir, hatta cezai yaptırımlara yol açabilir. Bu nedenle, kuruluş aşamasında uzman hukuki ve mali danışmanlık almak kritik öneme sahiptir.

NACE Kodu Seçimi ve Örnek Kuruluş Belgeleri

NACE kodu, bir işletmenin ana faaliyet alanını tanımlayan uluslararası bir sınıflandırma sistemidir. Ticaret sicil kaydı sırasında işletmenin yapacağı faaliyete uygun NACE kodu seçimi doğru vergi mükellefiyetinin tesis edilmesi için önemlidir.

Vakıf iktisadi işletmesi kuruluşu için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ve diğer ilgili kurumlara sunulması gereken başlıca evraklar şunlardır:

• İmzalı-kaşeli dilekçe.
• Vakıf senedinin aslı ile birlikte ibraz edilmek kaydıyla bir örneği veya noter onaylı sureti.
• Vakfın tüzel kişiliğinin devam ettiğini gösteren resmi belge.
• İşletmenin açılışına ve tesciline ilişkin vakfın yetkili organ kararının noter onaylı örneği (bu kararda işletmenin unvanı, adresi, varsa ayrılan sermayesi, iştigal konusu, vergi numarası, temsilcileri ve temsil şekilleri belirtilmiş olmalıdır).
• Kararı alan organın görev süresinin dolmadığını teyit eden, en son seçim veya atamayla ilgili genel kurul veya mütevelli heyeti kararı.
• İktisadi işletmeyi temsil ve ilzama yetkili kılınan kişilere ait iktisadi işletme unvanı altında düzenlenmiş imza beyannamesi.
• Oda kayıt beyannamesi ve imza beyannamesi fotokopisi.
• İktisadi işletmeden sorumlu olacak yetkili veya müdürün fotoğrafları (Ticaret Sicil kaydı için).
• İktisadi işletmenin potansiyel vergi numarasını gösterir vergi dairesi görüntüleme belgesi (Ticaret Sicil kaydı için).

Aşağıdaki tablo, vakıf iktisadi işletmesi kuruluş sürecini ve gerekli belgeleri özetleyerek, vakıf yöneticileri veya danışmanları için adım adım bir rehber sunmaktadır.

Adım	Açıklama	Gerekli Belgeler	İlgili Kurum
1. Yetkili Organ Kararı	Vakfın Mütevelli Heyeti/Yönetim Kurulu tarafından iktisadi işletme kurulmasına dair karar alınması. Kararda işletme unvanı, adresi, sermayesi, konusu, yetkilileri ve temsil şekli belirtilmelidir.	Yetkili organ kararının noter onaylı örneği	Vakıf İç Organları
2. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne Bildirim	İktisadi işletmenin kuruluşunun 1 ay içinde ilgili Bölge Müdürlüğü’ne bildirilmesi. (İzin gerektirmez, bildirim yeterlidir.)	İmzalı-kaşeli dilekçe , Vakıf senedinin noter onaylı sureti , Vakfın tüzel kişiliğinin devam ettiğini gösteren resmi belge , Kararı alan organın görev süresinin dolmadığını teyit eden karar	Vakıflar Genel Müdürlüğü
3. Ticaret Sicil Kaydı	İktisadi işletmenin ticaret siciline tescili.	Oda kayıt beyannamesi , İmza beyannamesi (yetkili kişilere ait) , Vergi dairesi görüntüleme belgesi (potansiyel vergi numarası) , Yetkili/müdür fotoğrafları	Ticaret Sicil Müdürlüğü, Ticaret/Sanayi Odası
4. Vergi Mükellefiyetinin Başlatılması	Ticaret sicil kaydının ardından vergi dairesi tarafından mükellefiyetin otomatik başlatılması veya vakıf tarafından başlatılması.	(Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından vergi dairesine bildirim yapılır)	Vergi Dairesi
5. Belediye Ruhsatı Alınması	İşletmenin faaliyet göstereceği belediyeden gerekli ruhsatların alınması.	(İlgili belediyenin talep edeceği belgeler)	Belediye

Gerekli belgelerin net bir şekilde listelenmesi, başvuru sürecindeki hata oranını azaltır ve zaman kazandırır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Vakıf iktisadi işletmesi kurmak için Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden izin almak gerekli midir?

Hayır, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden izin almak gerekmez, sadece kuruluşun 1 ay içinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirilmesi yeterlidir.

Vakıf iktisadi işletmesinin ayrı bir tüzel kişiliği var mıdır?

Hayır, vakıf iktisadi işletmelerinin bağlı oldukları vakfın tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişilikleri bulunmamaktadır. Ayrı bir vergi kimlik numarasına veya MERSİS numarasına sahip olmaları, onlara ayrı bir tüzel kişilik kazandırmaz.

İktisadi işletmeden elde edilen gelirler nasıl kullanılmalıdır?

Elde edilen gelirler, yalnızca vakfın ana amacına tahsis edilebilir. Kâr dağıtımı yerine doğrudan sosyal fayda odaklı olması gerekmektedir.

Kuruluş sürecinde hangi kurumlara bildirim yapılmalıdır?

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ticaret Sicil Müdürlüğü, Vergi Dairesi ve ilgili Belediye gibi kurumlara bildirim ve tescil işlemleri yapılmalıdır.

---

Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, ticari hayata dair tüm yasal süreçleri, mevzuatları ve uygulama yöntemlerini en güncel ve doğru biçimde bizden öğrenebilir; uzman kadromuzla uçtan uca danışmanlık ve uygulama desteği alabilirsiniz.

Online Şirket Kuruluşu, Online Destek ve Randevu İçin: İstanbul (Beyoğlu, Kağıthane, Başakşehir), Ankara, İzmir, Bursa ve Çorlu’daki temsilciliklerimizle ve Türkiye genelinde sizlere hizmet veriyoruz.

📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04