Dernekler, iktisadi işletmelerini kurarak faaliyetlerini finansal olarak desteklerken, dernek ile işletme arasındaki para akışının belirli kurallara uygun olması hayati önem taşır. Akla gelen ilk sorulardan biri şüphesiz “Dernek, kendi iktisadi işletmesine borç verebilir mi?” olur. Bu soru, sadece finansal bir işlemden ibaret olmayıp, hukuki ve vergisel açıdan ciddi riskler barındırabilir. Bu yazımızda, dernekten iktisadi işletmeye kaynak aktarımının hukuki çerçevesini, örtülü sermaye ve transfer fiyatlandırması gibi potansiyel vergisel riskleri ve dernek gelirlerinin işletmeye aktarılmasındaki sınırları detaylıca inceliyoruz.
Derneğin, iktisadi işletmesine kaynak aktarması mümkündür; ancak bu işlem resmi olarak bir borç işlemi şeklinde yapılmalıdır. Kaynak aktarımı öncesinde, Yönetim Kurulu’nun “iktisadi işletmeye hangi iş için ne kadar süreyle borç verileceğine” dair bir karar alması gereklidir. Bu karar, işlemin şeffaflığını ve yasal uygunluğunu sağlar. Ayrıca, bu borç verme işleminin Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilmesi, olası hukuki sorunların önüne geçilmesi açısından önemlidir. Borç ilişkisi, bir sözleşmeyle güvence altına alınmalı ve ödeme planı gibi detaylar açıkça belirlenmelidir.
KVK Açısından Risk: Örtülü Sermaye
Derneğin iktisadi işletmesine kaynak aktarımında dikkat edilmesi gereken en büyük vergisel risklerden biri “örtülü sermaye”dir. Eğer dernek, iktisadi işletmesine sürekli olarak veya piyasa koşullarından (emsal faiz oranlarından) saparak, yani çok düşük veya hiç faizsiz bir şekilde kaynak aktarırsa, bu durum vergi otoriteleri tarafından “örtülü sermaye” olarak değerlendirilebilir.
Örtülü sermaye olarak kabul edilmesi, ciddi vergi sonuçlarına yol açar. Bu durumda, iktisadi işletme tarafından ödenen faiz giderleri kanunen kabul edilmeyen gider sayılabilir ve dolayısıyla Kurumlar Vergisi matrahına eklenerek işletmenin vergi yükünü artırır. Bu durum, dernek iktisadi işletmesinin maliyet yapısını olumsuz etkiler ve ek vergi tarhiyatlarına neden olabilir. Bu nedenle, dernekten iktisadi işletmeye yapılacak borçlandırmaların piyasa koşullarına uygun faiz oranları üzerinden yapılması ve belgelendirilmesi büyük önem taşır.
Faizli Borçlandırma ve Transfer Fiyatlandırması
Dernek ile iktisadi işletme arasındaki borç verme işlemlerinde “transfer fiyatlandırması” prensipleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Transfer fiyatlandırması, ilişkili taraflar arasındaki mal veya hizmet alım satımı gibi işlemlerin, piyasa koşullarına uygun (emsal fiyatlara) bedellerle yapılması zorunluluğunu ifade eder.
Eğer dernekten iktisadi işletmeye verilen borçlar için uygulanan faiz oranları piyasa emsallerinden önemli ölçüde saparsa, bu durum “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı” olarak değerlendirilebilir. Bu durumda, vergi matrahı düzeltilebilir ve ek vergi tarhiyatları ile cezalar uygulanabilir.
Bu tür durumlardan kaçınmak için, hem iktisadi işletmenin hem de derneğin, aralarındaki tüm işlemlerin bedel ve fiyatlarını ispat edici tüm evrakları titizlikle saklaması gerekmektedir. Borç verme sözleşmesi, faiz hesaplamaları, ödeme planları ve gerçekleşen ödemelerin kayıtları eksiksiz olmalıdır. Bu, ilişkili taraflar arasındaki işlemlerin şeffaflığını ve ticari gerçekliğe uygunluğunu sağlamak açısından kritik bir adımdır.
Derneklerin temel amacı kâr elde etmek değil, tüzüklerinde belirtilen misyonlarını gerçekleştirmektir. İktisadi işletme ise bu misyonu finansal olarak desteklemek amacıyla kurulmuştur. Dolayısıyla, dernek gelirlerinin (aidat, bağış vb.) iktisadi işletmeye sürekli ve kontrolsüz bir şekilde aktarılması, derneğin kâr amacı gütmeyen yapısıyla çelişebilir ve vergisel riskler doğurabilir.
Dernek Yönetim Kurulu, iktisadi işletmeye ne kadar ve ne şekilde borç verileceğine dair resmi bir karar almalıdır. Bu karar, borcun amacını ve süresini açıkça belirtmelidir. Dernek, kendi gelirlerini işletmeye borç olarak aktarırken, bu aktarımın derneğin ana amacına uygun olduğunu ve ticari bir faaliyetin finansmanı için yapıldığını gösterebilmelidir. Örtülü sermaye riskinden kaçınmak için, aktarılan fonların gerçek bir borç karakteri taşıması (geri ödenebilir olması, faiz içermesi vb.) önemlidir. Aksi takdirde, dernek gelirlerinin işletme aracılığıyla dolaylı yoldan ticari kazanca dönüştüğü yorumlanabilir ve bu durum ek vergisel yükümlülüklere yol açabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Dernek, iktisadi işletmesine borç verebilir mi?
Evet, dernek kendi iktisadi işletmesine borç verebilir. Ancak bu işlem resmi bir borç olarak belgelendirilmeli ve Yönetim Kurulu kararıyla yapılmalıdır.
Dernekten iktisadi işletmeye verilen borçlar vergisel risk taşır mı?
Evet, piyasa koşullarına uygun olmayan faiz oranları veya sürekli kaynak aktarımları, “örtülü sermaye” olarak değerlendirilerek Kurumlar Vergisi matrahında artışa ve ek vergilere yol açabilir.
Transfer fiyatlandırması dernek ile iktisadi işletme arasındaki borç işlemlerini nasıl etkiler?
Eğer borç verme işleminde uygulanan faiz oranları piyasa emsallerinden saparsa, bu durum “transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı” olarak değerlendirilebilir ve vergisel yaptırımlara neden olabilir.
Dernek gelirlerini doğrudan iktisadi işletmenin kasasına aktarabilir mi?
Dernek gelirlerinin işletmeye aktarılması, resmi bir borç işlemi şeklinde yapılmalıdır. Kontrolsüz veya belgesiz aktarımlar, vergisel riskler (örtülü sermaye, örtülü kazanç) taşıyabilir ve derneğin kâr amacı gütmeyen yapısıyla çelişebilir.
Ticari hayata dair tüm yasal süreçleri, mevzuatları ve uygulama yöntemlerini en güncel ve doğru biçimde bizden öğrenebilir; uzman kadromuzla uçtan uca danışmanlık ve uygulama desteği alabilirsiniz. Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, dernek iktisadi işletmenizin finansal ilişkilerini hukuki ve vergisel risklerden arındırılmış bir şekilde yönetmenize yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız. Online şirket kuruluşu, online destek ve randevu için İstanbul (Beyoğlu, Kağıthane, Başakşehir), Ankara, İzmir, Bursa ve Çorlu’daki temsilciliklerimizle ve Türkiye genelinde sizlere hizmet vermekten memnuniyet duyarız.
Bir yanıt yazın