Kuyumculuk sektörü, değerli maden ve taşların ticareti nedeniyle kendine özgü ve hassas vergi yükümlülükleri ile muhasebe süreçlerine sahiptir. Türkiye’deki kuyumcu işletmeleri, yasal düzenlemelere uyum sağlamak ve mali süreçlerini etkin yönetmek zorundadır. Vergi Merkezi olarak hazırladığımız bu rehber, sektördeki güncel dinamikler ve yasal düzenlemeler çerçevesinde, doğru ve eksiksiz bilgiye ulaşmanızı amaçlamaktadır.
1. Kuyumculuk Sektörünün Vergi Kapsamı ve Genel Yükümlülükleri
Kuyumculuk işletmelerinin vergi mevzuatı karşısındaki temel konumları ve yükümlülükleri, ticari faaliyetlerinin niteliğine göre şekillenir. 2025 yılı itibarıyla beklenen güncel oranlar ve uygulamalar aşağıda detaylandırılmıştır.
1.1. Gelir ve Kurumlar Vergisi Yükümlülükleri
Kuyumculuk faaliyetlerinden elde edilen kazançlar, işletmenin hukuki yapısına göre Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi’ne tabidir.
- Gerçek Kişi Kuyumcular: Bireysel olarak faaliyet gösteren kuyumcular, elde ettikleri safi ticari kazanç üzerinden Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre gelir vergisine tabi olurlar. Gelir vergisi dilimleri, yıllık kazanç miktarına göre belirlenir ve oranlar %15’ten başlar, artan oranlı olarak devam eder. 2025 yılı için belirlenecek dilim ve oranların güncel Gelir Vergisi Genel Tebliği ile duyurulması beklenmektedir.
- Tüzel Kişi Kuyumcular: Şirket şeklinde (Anonim Şirket, Limited Şirket vb.) faaliyet gösteren kuyumculuk işletmeleri, ticari kazançları üzerinden Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre kurumlar vergisi öderler. Kurumlar vergisi oranı, 2025 yılı için de genel olarak %25 olarak öngörülmekle birlikte, özel sektörlerde farklılaşmalar veya olası genel oran değişiklikleri takip edilmelidir. Yıl içinde ödenen geçici vergiler, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilebilir.
1.2. Katma Değer Vergisi (KDV) Uygulamaları
Kuyumculukta KDV uygulamaları, ürünün işlenmişlik derecesine göre farklılaşır ve Katma Değer Vergisi Kanunu‘nun özel hükümleri çerçevesinde değerlendirilir.
- Külçe Altın ve Gümüş İstisnası: Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-g maddesi uyarınca, külçe altın ve külçe gümüş teslimleri dahilde ve ithalde KDV’den müstesnadır. Bu istisna, külçenin saf halde ve işlenmemiş olması şartına bağlıdır. Bu istisna 2025 yılında da geçerliliğini korumaktadır.
- İşlenmiş Altın ve Gümüş Ürünleri: İşlenmiş altın, gümüş ve diğer değerli madenlerden mamul ziynet eşyalarının teslimi KDV’ye tabidir. Bu ürünlerin satışında KDV matrahı özel bir yöntemle belirlenir: Satış fiyatından, ürünün içerdiği külçe altın/gümüş bedeli düşülür ve kalan tutar işçilik bedeli olarak KDV matrahını oluşturur. 2025 yılında bu matrah üzerinden uygulanan KDV oranı, genel KDV oranı ile uyumlu olarak %20 olarak devam etmektedir.
- Pırlanta ve Değerli Taşlar: Pırlanta, elmas, yakut gibi değerli taşların kendisi (işlenmemiş haliyle) kıymetli madenler gibi KDV’ye tabi değildir. Ancak, bu taşların işlenerek takı haline gelmesinde yapılan işçilik bedeli KDV’ye tabidir.
KDV Uygulama Özeti Tablosu (2025)
| Ürün Türü | KDV Durumu | KDV Matrahı Hesaplaması | KDV Oranı (2025) |
| Külçe Altın/Gümüş | İstisna (KDV Kanunu 17/4-g) | Matrah oluşmaz | %0 |
| İşlenmiş Ziynet Eşyası | KDV’ye Tabi | Satış Bedeli – Külçe Maden Bedeli = İşçilik | %20 |
| Pırlanta/Değerli Taşlar | KDV’ye Tabi Değil (Taşın Kendisi) | Matrah oluşmaz | %0 |
| Pırlantalı Takı | KDV’ye Tabi (İşçilik kısmı) | Satış Bedeli – Taş ve Külçe Maden Bedeli = İşçilik | %20 |
1.3. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Damga Vergisi
Kuyumculuk ürünlerinde Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) genellikle uygulanmamaktadır. Külçe altın ticaretinde Damga Vergisi de söz konusu değildir. Ancak, belirli sözleşme, protokol veya kefaletname gibi işlemlerde Damga Vergisi Kanunu’na göre damga vergisi yükümlülüğü doğabilir. 2025 yılı Damga Vergisi oranları ve maktu tutarları, ilgili tebliğlerde güncellenerek ilan edilecektir.
2. Kuyumculuk Sektöründe Muhasebe Süreçleri ve Defter Tutma Esasları
Kuyumculuk işletmeleri, Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine uygun olarak defter tutmak ve belge düzenlemek zorundadır.
2.1. Defter Tutma Esasları ve Sınıflandırma
Vergi Usul Kanunu’na göre, kuyumculuk işletmeleri ticari kazanç hükümleri kapsamında sınıflandırılır:
- Birinci Sınıf Tüccarlar: Yıllık alım/satım tutarı veya gayrisafi iş hasılatı, 2025 yılı için belirlenecek güncel limitleri aşan kuyumcular, Bilanço Esasına göre defter tutarlar (Yevmiye Defteri, Defter-i Kebir, Envanter Defteri vb.).
- İkinci Sınıf Tüccarlar: Belirlenen limitlerin altında kalan işletmeler İşletme Hesabı Esasına göre defter tutabilirler.
2.2. Elektronik Belge Uygulamaları: E-Fatura ve E-Defter Zorunluluğu
Dijitalleşme süreciyle birlikte, belirli bir ciro sınırını aşan kuyumculuk işletmeleri için E-Fatura ve E-Defter kullanımı zorunludur. 2025 yılı için e-Fatura ve e-Deftere geçiş hadleri, Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile duyurulacaktır. Ancak, önceki yıllardaki trende bakıldığında, 2024 yılı için geçerli olan brüt satış hasılatı 5 milyon TL ve üzeri sınırı, 2025 yılında da benzer veya güncellenmiş bir tutarla devam edecektir. Bu zorunluluk, yayımlanan tebliğde belirtilen geçiş takvimine göre uygulanır.
2.3. Fatura Düzenleme ve Belge Akışı
Kuyumculuk, sarraflık ve mücevheratçılık işleri yapan mükelleflerin fatura düzenleme sınırları, her yıl Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile güncellenir. Bu sınırın üzerindeki her satış için fatura düzenlemek mecburidir.
- KDV Matrahının Gösterimi: İşlenmiş ürün satışlarında KDV hesaplanırken, faturada külçe altın/gümüş bedeli ile işçilik bedelinin ayrı ayrı gösterilmesi ve KDV’nin yalnızca işçilik bedeli üzerinden hesaplanması büyük önem taşır. Bu ayrım, mali denetimlerde olası ihtilafların önüne geçilmesi için kritik bir unsurdur.
- Ödeme ve Tahsilatlar: Belirli tutarların üzerindeki ödeme ve tahsilatlar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 257. maddesi ve ilgili Genel Tebliğler uyarınca banka veya finans kurumları aracılığıyla yapılmalıdır. Nakit tahsilat ve ödeme limitleri 2025 yılı için güncellenerek ilan edilecektir. Altın bozdurma gibi işlemlerde ise, yapılan ödemeler için Gider Pusulası düzenlenmesi zorunluluğu devam etmektedir.
2.4. Stok Değerleme ve Muhasebeleştirme
Kuyumculuk işletmelerinde stok değerlemesi, değerli maden ve taşların piyasa dalgalanmaları nedeniyle ayrı bir öneme sahiptir. Vergi Usul Kanunu‘na uygun şekilde stok değerlemesi yapılmalıdır.
- Değerleme Yöntemleri: Enflasyon muhasebesi uygulamaları ve tartılı ortalama maliyet yöntemi gibi yöntemler bu süreçte kullanılır. Değerli maden stokları için emtiada KDV istisnası ve özel KDV matrah hesaplamaları göz önüne alınarak doğru maliyet tespiti yapılması, kar marjlarının doğru hesaplanması açısından hayati önem taşır.
- Ayar ve Miktar Takibi: Altın ve benzeri değerli madenlerin stok hareketlerinin, ayar farklılıklarının (örneğin 22 ayardan 14 ayara çevirme gibi) ve has altın miktarının doğru bir şekilde muhasebeleştirilmesi, hem maliyet tespiti hem de KDV matrahının doğru belirlenmesi açısından kritik bir süreçtir. İşletmelerin bu konuda detaylı kayıt tutmaları ve fiziki sayımlarla mutabakat sağlamaları zorunludur.
3. Kuyumculuk Sektöründe Vergi İhlalleri ve Cezai Yaptırımlar
Vergi mevzuatına uyum, kuyumculuk sektörü için büyük önem taşır. Yapılan denetimlerde tespit edilen usulsüzlükler, ciddi vergi cezalarına ve yaptırımlara yol açabilir.
3.1. Sık Karşılaşılan İhlaller ve Denetim Odakları
Hazine ve Maliye Bakanlığı, kuyumculuk sektörüne yönelik denetimlerini aralıksız sürdürmektedir. Denetimlerde özellikle aşağıdaki konulara odaklanılmaktadır:
- Faturasız İşlemler: Faturasız altın ve değerli taş alım-satımı yapılması, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında en sık rastlanan ve en ağır yaptırımlara tabi olan ihlallerden biridir.
- Stok Farklılıkları: Mevcut stokların fiziki sayımı ile defter kayıtları arasındaki tutarsızlıklar, vergi ziyaı veya kayıt dışı işlemlerin göstergesi kabul edilebilir.
- Nakit İşlemler ve Banka Kullanımı: Belirli limitlerin üzerindeki tahsilat ve ödemelerin banka veya finans kurumları aracılığıyla yapılmaması, VUK’un 257. maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezalarına tabidir.
- Yanlış Fatura Bilgileri: Faturalarda ürünlere ait gerçek gram bilgilerine yer verilmemesi, KDV matrahının hatalı hesaplanması veya işçilik bedelinin eksik gösterilmesi, vergi ziyaına yol açan fiillerdendir.
- Yetki Belgesiz İşlemler: Kuyumcuların Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan alınması zorunlu olan yetki belgesi olmaksızın döviz alım-satımı yapması, yasalara aykırı bir fiildir ve ciddi idari para cezaları ile karşılanır.
- POS Cihazı Usulsüzlükleri: İş yerlerinde başkalarına ait POS cihazlarının kullanılması veya POS cihazı gelirlerinin gerçekte gerçekleşen satışlarla uyumlu olmaması, mali denetimlerde özel olarak incelenen konular arasındadır.
3.2. Vergi Cezaları ve Yürürlük Tarihleri
Vergi Usul Kanunu‘nda yer alan cezalar, ihlalin niteliğine göre değişiklik gösterir ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılır:
- Vergi Ziyaı Cezası: Verginin eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi durumunda kesilir. Ziyaa uğratılan verginin bir katı oranında uygulanır. İki katına veya üç katına çıkarılabilen durumları da mevcuttur.
- Usulsüzlük Cezaları: VUK’ta belirtilen usul ve esaslara uyulmaması halinde kesilir. Fatura düzenlememek, defter tutmamak, defter ve belgeleri ibraz etmemek gibi fiiller bu kapsamdadır.
- Özel Usulsüzlük Cezaları: Belge düzenlememe veya belirli işlemlerde banka kullanma zorunluluğuna uymama gibi durumlarda uygulanır. Özellikle nakit tahsilat ve ödeme limitlerine uyulmaması durumunda, ceza kesilen işlemin %5’i oranında özel usulsüzlük cezası uygulanabilmektedir.
Bu cezaların yürürlük tarihleri, ilgili kanun ve tebliğlerin Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren başlar. Vergi denetimleri genellikle geçmiş 5 yıllık dönemi kapsayabilir.
Sonuç: Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri
Kuyumculuk sektörü, dinamik yapısı ve kendine özgü vergi kuralları ile işletmeler için karmaşık bir alan sunmaktadır. Mevzuata uygunluk, sadece yasal yükümlülükleri yerine getirmekle kalmaz, aynı zamanda işletmenizin mali sağlığını ve sürdürülebilirliğini de güvence altına alır. Özellikle KDV uygulamaları, stok değerleme ve elektronik belge geçişleri gibi konularda doğru danışmanlık almak, olası hataları ve buna bağlı ciddi cezaları önlemenin en etkili yoludur.
Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, kuyumculuk sektörüne özel ve güncel mevzuata uygun vergi ve muhasebe danışmanlığı hizmetleri sunmaktayız. İşletmenizin vergi yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesi, muhasebe süreçlerini etkin bir şekilde yönetmesi ve yasal düzenlemelere tam uyum sağlaması için size özel çözümler üretiyoruz. Sunduğumuz kapsamlı danışmanlık ve operasyonel destek hizmetleri ile işletmenizin mali süreçlerini güvence altına almanıza yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız. Daha fazla bilgi ve profesyonel destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Online Destek ve Randevu İçin:
Şirketinizin vergi avantajlarını öğrenmek ve yeniden yapılandırılmasında uzman görüşü için arayın randevu alın.
📌 vergimerkezi.com.tr – Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik Hizmetleri Ltd. Şti.
📌 umutakpinar.com – Umut AKPINAR | Mali Müşavirlik Hizmetleri
📞 Bizi Arayın: 0212 230 03 04
Bir yanıt yazın