Giriş

Şirket birleşme ve devralmaları (M&A) süreçleri, iş dünyasının en dinamik ve aynı zamanda en çetrefilli alanlarından biridir. Bu karmaşık dansın tam kalbinde öyle bir belge var ki, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini en ince ayrıntısına kadar dokur, gelecekteki potansiyel fırtınalara karşı sağlam bir liman görevi görür: İşte bu belgeye biz Hisse Alım Sözleşmesi (Share Purchase Agreement – SPA) diyoruz. M&A işleminin adeta yasal belkemiğini oluşturan SPA, sıradan bir kâğıt parçasından çok daha fazlasıdır. Çünkü o, şirketinizin yarınlarını bugünden şekillendiren bir güvencedir. Vergi Merkezi olarak, Ekonomist Zafer Pınarcık liderliğindeki deneyimli ekibimizle, Hisse Alım Sözleşmesi’nin işin özünde ne anlama geldiğini ve M&A süreçlerinizdeki kilit hükümlerini sizin için açıklığa kavuşturuyoruz.

Hisse Alım Sözleşmesi (SPA) Ne İşe Yarar?

Hisse Alım Sözleşmesi (Share Purchase Agreement – SPA), devralma işlemlerinde bizim vazgeçilmez temel sözleşmemizdir. Bu sözleşme, M&A işleminin yasal omurgasını inşa eder ve taraflar arasındaki hakları ve yükümlülükleri detaylıca belirler. Genellikle taraflar niyet mektubunu (Letter of Intent – LOI) imzaladıktan sonra, biz SPA’yı hazırlarız; zira o, işlemin tüm detaylarını eksiksizce içerir.

SPA, alıcının hedef şirketin hisselerini satın alırken karşılaşabileceği riskleri en aza indirme amacı güder. Aynı zamanda, satıcının belirli güvenceleri yerine getirmesini sağlar. Bu anlaşma, taraflar arasında adil bir risk paylaşımı sağlamak ve işlem sonrası çıkabilecek olası anlaşmazlıkları daha başlamadan önlemek için büyük bir titizlikle hazırlanmalıdır.

M&A’da SPA’nın Can Damarı Hükümleri Nelerdir?

Hisse Alım Sözleşmesi’nde (SPA) yer alan her bir hüküm, M&A işlemlerinin seyrini ve tarafların sorumluluklarını belirleyen, adeta bir yol haritası çizen kritik maddelerdir:

• Şartlar (Conditions Precedent): İşlemin kapanışından önce mutlaka yerine getirilmesi gereken operasyonel veya hukuki ön koşullardır bunlar. Eğer bu şartları yerine getiremezseniz, işlemin tamamlanması imkansız hale gelebilir. Örneğin, ilgili düzenleyici kurumlardan gerekli izinleri almanız veya belirli finansal hedeflere ulaşmanız bu kategoriye girer.
• Beyan ve Garantiler (Representations and Warranties): Satıcının, hedef şirketin mevcut durumu, varlıkları, yükümlülükleri ve faaliyetleri hakkında size verdiği yazılı taahhütlerdir bunlar. Bu beyan ve garantilerin her harfinin doğru olması, alıcı olarak sizin için muazzam bir önem taşır. Genellikle due diligence (durum tespiti) sürecinde elde ettiğimiz bilgilere dayanır ve satıcının bu bilgilere ilişkin sorumluluğunu çok net belirler.
• Maddi Olumsuz Değişiklik Maddesi (Material Adverse Change – MAC Clause): Eğer anlaşmayı imzaladıktan sonra, hedef şirketi veya piyasayı ciddi şekilde etkileyecek, büyük ve beklenmedik olumsuz bir durum ortaya çıkarsa, bu madde alıcıya işlemden çekilme hakkı tanır. Yani, MAC maddesi, öngörülemeyen ve şirketin değerini önemli ölçüde düşürebilecek gelişmeler karşısında sizi koruyan bir kalkan görevi görür.
• Fiyat Ayarlamaları (Price Adjustments): Anlaşmayı imzaladığınız an ile işlemin fiilen kapandığı tarih arasında meydana gelebilecek finansal değişiklikleri (örneğin işletme sermayesi değişimleri veya borç durumu gibi) ele almak için kullandığımız mekanizmalardır. “Locked-box” ve “completion accounts” gibi yöntemleri bu kapsamda sıkça görürüz. Bu ayarlamalarla, satın alma fiyatının kapanış anındaki gerçek finansal duruma göre güncellenmesini sağlarız.
• Rekabet Etmeme Yükümlülükleri (Non-Compete Obligations): Satıcının, işlemin kapanışından sonra belirli bir süre ve coğrafyada sizinle rekabet eden faaliyetlerde bulunmasını engelleyen kısıtlamalardır bunlar. Bu maddeyi koymaktaki temel amaç, sizin yeni edindiğiniz işin haksız rekabetten korunmasını sağlamaktır.
• Tazminat Yükümlülükleri ve Sorumluluk Sınırlamaları (Indemnity Obligations and Liability Limitations): Eğer satıcının beyan veya garantilerinden herhangi biri ihlal edilirse, satıcının size karşı sorumlu olacağı mekanizmalardır. Aynı zamanda bu sorumluluğu sınırlayan hükümler de içerirler (örneğin, tazminat için bir üst limit belirlemek veya belli bir tutarın altındaki ihlallerin tazminat kapsamına girmemesi gibi “de minimis” eşikleri). Bu hükümler, due diligence sırasında tespit ettiğimiz veya sonradan ortaya çıkabilecek risklerin finansal sorumluluğunu taraflar arasında adilce paylaştırmamıza yardımcı olur.
• Emanet (Escrow) Mekanizması: Potansiyel yükümlülükleri karşılamak adına satın alma bedelinin belirli bir kısmını, tarafsız bir üçüncü tarafın (genellikle bir banka veya hukuk bürosu) belirli bir süre boyunca elinde tuttuğu bir sistemdir. Bu mekanizma, alıcıyı olası risklere karşı etkin bir şekilde korurken, satıcının da belirli bir süre sonunda emanet edilen tutarı geri alabilmesini garanti eder.

Sonuç

Hisse Alım Sözleşmesi (SPA), M&A işlemlerinde sadece bir kağıt parçası değil, hukuki güvenliğinizin ve taraflar arasındaki netliğin anahtarıdır. İçerdiği her bir hüküm, işlemin sorunsuz bir şekilde tamamlanması ve gelecekteki olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesi için hayati bir rol oynar. Beyan ve garantilerden tazminat yükümlülüklerine kadar her maddeyi, alıcının korunması ve satıcının sorumluluklarının belirlenmesi açısından büyük bir özenle ele almalıyız. Bu yüzden, SPA’yı detaylı ve doğru bir şekilde hazırlamak, işleminizin hukuki temellerini sağlamlaştırmak demektir.

Vergi Merkezi | Mali Müşavirlik olarak, Ekonomist Zafer Pınarcık liderliğindeki uzman ekibimizle, M&A süreçlerinde Hisse Alım Sözleşmesi’nin hazırlanması ve müzakere edilmesi konularında size “uçtan uca” danışmanlık hizmeti sunmaktayız. SPA’nın her hükmünü titizlikle inceleyerek, şirketinizin menfaatlerini en üst düzeyde koruyor ve işleminizi hukuki açıdan sağlam temeller üzerine inşa ediyoruz. Zafer Pınarcık’ın analitik zekası ve yıllara dayanan pratik tecrübesiyle, şirketinizin bu kritik sözleşme süreçlerinde güvenilir bir rehberiniz olarak yanınızdayız.

---

Yazar Biyografisi Zafer Pınarcık, Vergi Merkezi ekibinin lider ekonomistidir. Ulusal ve uluslararası finans dünyasında 35 yılı aşkın deneyimiyle, Türk Telekom Grubu’nda Finansal Kontrolörlük ve IBM Türkiye’de Grup CFO/COO gibi üst düzey görevlerde bulunmuştur. Bütçe, muhasebe (IFRS ve SPK dahil), denetim, proje finansmanı ve stratejik satın alma yönetimi alanlarındaki derin uzmanlığıyla, şirketlere uçtan uca finansal ve kurumsal değişim danışmanlığı sunmaktadır. Pınarcık, analitik zekası ve pratik tecrübesiyle, karmaşık M&A süreçlerinde şirketlerin güvenilir kılavuzu olarak konumlanmaktadır.